بتن ریزی بدون میلگرد، که به آن بتن غیر مسلح یا بتن ساده نیز گفته می شود، روشی برای ساخت سازه های بتنی است که در آن از هیچ گونه آرماتور یا میلگرد برای تقویت بتن استفاده نمی شود. این روش مزایای متعددی از جمله سرعت اجرا بالا، هزینه پایین تر و سهولت اجرا دارد، اما به دلیل مقاومت کششی پایین، محدودیت هایی نیز در کاربرد آن وجود دارد.
بتن بدون میلگرد، که به آن بتن غیر مسلح یا بتن ساده نیز گفته می شود، روشی برای ساخت سازه های بتنی است که در آن از هیچ گونه آرماتور یا میلگرد برای تقویت بتن استفاده نمی شود. این روش مزایای متعددی دارد که در ادامه به طور کامل و با جزئیات به آنها می پردازیم:
یکی از مهمترین مزایای بتن بدون میلگرد، سرعت اجرای بالای آن است. در این روش، به دلیل عدم نیاز به میلگرد گذاری و انتظار برای گیرش چسب سیمانی بین میلگرد و بتن، مراحل اجرا به طور قابل توجهی سریعتر انجام می شوند. این امر به خصوص در پروژه هایی که نیاز به زمانبندی فشرده دارند، بسیار حائز اهمیت است.
حذف میلگرد از مصالح مصرفی در بتن ریزی بدون میلگرد، منجر به کاهش قابل توجه هزینه های پروژه می شود. میلگرد یکی از پرهزینه ترین مصالح در ساخت و ساز بتنی است و حذف آن می تواند تا 30% از هزینه های کلی پروژه را کاهش دهد. این مزیت اقتصادی، بتن بدون میلگرد را به گزینه ای جذاب برای پروژه هایی با بودجه محدود تبدیل می کند.
پیشنهاد مطالعه : برای کسب اطلاعات در مورد آب دادن به بتن و انتخاب بهترین سیمان کلیک نمایید.
برخلاف بتن مسلح که نیاز به تخصص و مهارت خاصی در میلگرد گذاری دارد، بتن ریزی بدون میلگرد به مراتب ساده تر و آسان تر است. این امر به دلیل عدم وجود مراحل پیچیده میلگرد گذاری و نیاز به نیروی کار ماهر در این روش است. به همین دلیل، بتن بدون میلگرد را می توان با استفاده از نیروی کار ساده و با آموزش های اولیه انجام داد.
همانطور که گفته شد، بتن ریزی بدون میلگرد نیاز به تخصص و مهارت خاصی در میلگرد گذاری ندارد. این امر به معنای عدم نیاز به نیروی کار ماهر و متخصص در این روش است. در نتیجه، می توان از نیروی کار ساده و با آموزش های اولیه برای اجرای بتن بدون میلگرد استفاده کرد. این موضوع به خصوص در مناطقی که با کمبود نیروی کار ماهر در زمینه بتن مسلح روبرو هستند، از اهمیت بالایی برخوردار است.
در مقایسه با بتن مسلح که فضای قابل توجهی را به دلیل وجود میلگردها اشغال می کند، بتن بدون میلگرد از نظر فضایی بسیار کارآمدتر است. این امر به دلیل عدم وجود میلگرد در این روش است که باعث می شود فضای داخلی سازه به طور کامل قابل استفاده باشد. این مزیت به خصوص در فضاهای محدود مانند زیرزمین ها، پارکینگ ها و مخازن آب حائز اهمیت است.
بتن بدون میلگرد کاربردهای متنوعی در ساخت و ساز دارد. از این روش می توان برای ساخت فونداسیون های کم عمق، دال های بتنی، محوطه سازی، دیوارهای حمال، مخازن آب، مجسمه سازی و ترمیم بتن استفاده کرد. تنوع کاربردی بتن بدون میلگرد، آن را به روشی انعطاف پذیر و مناسب برای طیف وسیعی از پروژه های ساختمانی تبدیل می کند.
بتن بدون میلگرد به دلیل عدم استفاده از میلگرد، از نظر زیست محیطی نیز مزایایی دارد. تولید میلگرد فرآیندی انرژی بر است که با انتشار گازهای گلخانه ای همراه است. حذف میلگرد از مصالح مصرفی در بتن بدون میلگرد، به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و حفظ محیط زیست کمک می کند.
بتن بدون میلگرد به دلیل عدم وجود میلگرد در سطح آن، می تواند ظاهری صاف و یکنواخت داشته باشد. این امر به خصوص در مواردی که زیبایی ظاهری سازه اهمیت دارد، مانند محوطه سازی و مجسمه سازی، از مزایای بتن بدون میلگرد محسوب می شود.
بتن بدون میلگرد به دلیل عدم وجود میلگرد فلزی، به راحتی قابل بازیافت است. این امر به حفظ منابع طبیعی و کاهش ضایعات ساختمانی کمک می کند.
در برخی موارد، استفاده از بتن بدون میلگرد می تواند منجر به صرفه جویی در مصالح شود. به عنوان مثال، در ساخت فونداسیون های کم عمق، بتن بدون میلگرد می تواند با ضخامت کمتری نسبت به بتن مسلح اجرا شود و به این ترتیب از مصرف مصالح مانند سیمان و ماسه کاسته شود.
همانطور که در توضیحات قبلی اشاره شد، بتن بدون میلگرد مزایای قابل توجهی مانند سرعت اجرا بالا، هزینه پایین تر و سهولت اجرا دارد. با این حال، به دلیل عدم وجود میلگرد برای تقویت بتن، این روش معایبی نیز دارد که در ادامه به طور کامل به آنها می پردازیم:
مهم ترین عیب بتن بدون میلگرد، مقاومت کششی بسیار پایین آن است. بتن به طور ذاتی در برابر نیروهای کششی ضعیف است و میلگرد در بتن مسلح برای جبران این ضعف و افزایش مقاومت کششی بتن به کار می رود. در بتن بدون میلگرد، به دلیل عدم وجود میلگرد، بتن در برابر نیروهای کششی و خمشی بسیار ضعیف است و به راحتی ترک می خورد و یا می شکند.
به دلیل مقاومت کششی پایین، بتن بدون میلگرد فقط برای سازه های با ابعاد کوچک و بارگذاری کم قابل استفاده است. مثلا استفاده از این روش برای ساخت فونداسیون ساختمان های مرتفع یا دال های بتنی با دهانه های بزرگ، به دلیل خطر ترک خوردن و یا فرو ریختن سازه، غیرمجاز است.
برای جبران مقاومت کششی پایین بتن، نیاز به طراحی دقیق سازه و استفاده از ضخامت های بیشتر بتن در بتن بدون میلگرد است. این امر، پیچیدگی طراحی را افزایش می دهد و ممکن است منجر به افزایش حجم بتن مصرفی و در نتیجه افزایش هزینه ها شود.
بتن بدون میلگرد به دلیل مقاومت کششی پایین، به ترک خوردگی بسیار حساس است. این ترک ها می توانند به مرور زمان گسترش یافته و منجر به نشت آب، خوردگی میلگردهای موجود در سازه (در صورت وجود) و کاهش عمر مفید سازه شوند.
بتن بدون میلگرد به دلیل عدم وجود میلگرد، شکل پذیری پایینی دارد و در برابر تغییر شکل و جابجایی مقاوم نیست. این امر می تواند در مناطق زلزله خیز یا برای سازه هایی که در معرض بارهای دینامیکی قرار دارند، خطرناک باشد.
برای جلوگیری از ترک خوردن و یا شکنندگی بتن بدون میلگرد، نیاز به مراقبت های ویژه در مراحل مختلف اجرا و عمل آوری بتن است. این مراقبت ها شامل مواردی مانند کنترل دقیق نسبت آب به سیمان، عمل آوری مناسب بتن و محافظت از بتن در برابر باد و تابش مستقیم نور خورشید می شوند.
در بسیاری از موارد، الزامات آیین نامه های ساختمانی مانند آیین نامه بتن ایران (آبا) استفاده از میلگرد در بتن را برای سازه های خاص الزامی می کند. در این موارد، استفاده از بتن بدون میلگرد مجاز نیست و باید از روش های بتن ریزی با میلگرد استفاده شود.
نوع سازه: بتن بدون میلگرد فقط برای سازه های با ابعاد کوچک و بارگذاری کم قابل استفاده است.
محاسبات: ضخامت بتن باید با توجه به نوع سازه، بارگذاری و مقاومت فشاری مورد نیاز محاسبه شود.
نقشه ها: نقشه های اجرایی باید با جزئیات کامل تهیه شوند.
سیمان: استفاده از سیمان با کیفیت بالا و عاری از هرگونه ناخالصی ضروری است.
ماسه: از ماسه شسته شده و دانه بندی مناسب استفاده کنید.
آب: از آب تمیز و عاری از املاح استفاده کنید.
مواد افزودنی: در صورت نیاز می توان از مواد افزودنی مانند روان کننده ها و حباب گیرها استفاده کرد.
قالب ها: از قالب های چوبی، فلزی یا پلاستیکی با استحکام کافی استفاده کنید.
سطح قالب ها: سطح داخلی قالب ها باید تمیز، صاف و عاری از هرگونه ناهمواری باشد.
روغن قالب: برای سهولت جدا شدن بتن از قالب، می توان از روغن قالب استفاده کرد.
نسبت آب به سیمان: از نسبت مناسب آب به سیمان (W/C) استفاده کنید. برای بتن بدون میلگرد، W/C پایین تر (حدود 0.4 تا 0.5) توصیه می شود.
مخلوط کردن: بتن باید به طور کامل مخلوط شود تا مواد تشکیل دهنده آن به طور یکنواخت توزیع شوند.
حمل و نقل: بتن باید به سرعت و به طور یکنواخت به محل بتن ریزی حمل شود.
ریختن بتن: بتن باید به طور یکنواخت و پیوسته در قالب ها ریخته شود.
ویبره کردن: برای تراکم کامل بتن، باید از ویبره استفاده کرد.
نگهداری رطوبت: بتن باید به مدت 7 تا 28 روز مرطوب نگه داشته شود تا به مقاومت کامل برسد.
پوشش دهی: برای جلوگیری از تبخیر آب بتن، می توان از پوشش های مناسب مانند گونی خیس یا نایلون استفاده کرد.
استفاده از مواد اولیه با کیفیت: از سیمان، ماسه و آب با کیفیت بالا استفاده کنید.
طراحی دقیق: سازه باید توسط مهندس عمران با تجربه و با در نظر گرفتن الزامات آیین نامه بتن ایران (آبا) طراحی شود.
قالب بندی مناسب: قالب ها باید از استحکام کافی برخوردار باشند و به طور دقیق تراز و شاقول شوند.
اختلاط صحیح بتن: از نسبت مناسب آب، سیمان و ماسه استفاده کنید و بتن را به طور کامل مخلوط کنید.
بتن ریزی اصولی: بتن باید به طور یکنواخت و پیوسته در قالب ها ریخته شود و از افت ناگهانی بتن خودداری کنید.
تراکم کامل بتن: از روش های مناسب مانند ویبره برای تراکم کامل بتن استفاده کنید.
عمل آوری مناسب بتن: بتن باید به مدت کافی مرطوب نگه داشته شود تا به مقاومت کامل برسد.
آیین نامه بتن ایران (آبا) که توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین و ابلاغ شده است، الزامات مربوط به طراحی، اجرا و کنترل کیفیت بتن بدون میلگرد را در قالب ضوابط و استانداردها ارائه می دهد.
بتن غیر مسلح: بتنی که در آن از هیچ گونه آرماتور یا میلگرد استفاده نشده باشد.
بتن ساده: بتنی که از حداقل آرماتور یا میلگرد در آن استفاده شده باشد.
مقاومت فشاری: حداکثر بار فشاری که بتن می تواند قبل از شکستن تحمل کند.
مقاومت کششی: حداکثر بار کششی که بتن می تواند قبل از ترک خوردن تحمل کند.
ضریب ایمنی: عددی که برای اطمینان از ایمنی سازه در نظر گرفته می شود و باید در محاسبات لحاظ شود.
آیین نامه بتن ایران استفاده از بتن بدون میلگرد را در موارد زیر محدود می کند:
مقاومت فشاری: مقاومت فشاری بتن بدون میلگرد نباید از 10 مگاپاسکال تجاوز کند.
ابعاد سازه: ابعاد سازه های بتنی بدون میلگرد باید محدود باشد. به عنوان مثال، ضخامت دال های بتنی بدون میلگرد نباید از 15 سانتی متر تجاوز کند.
بارگذاری: بارگذاری وارده بر سازه های بتنی بدون میلگرد باید محدود باشد. به عنوان مثال، بارگذاری زنده برای دال های بتنی بدون میلگرد نباید از 3 کیلوگرم بر متر مربع تجاوز کند.
نوع سازه: استفاده از بتن بدون میلگرد برای برخی از انواع سازه ها مانند تیرها، ستون ها و دیوارهای باربر مجاز نیست.
آیین نامه بتن ایران الزامات خاصی را برای طراحی سازه های بتنی بدون میلگرد ارائه می دهد، از جمله:
محاسبه دقیق بارها: کلیه بارهای وارده بر سازه باید به طور دقیق محاسبه شوند.
طراحی برای مقاومت کششی: از آنجا که بتن بدون میلگرد مقاومت کششی پایینی دارد، باید برای جبران این ضعف، ضخامت های بیشتر بتن در نظر گرفته شود.
استفاده از روش های طراحی مناسب: روش های طراحی مختلفی برای بتن بدون میلگرد وجود دارد که باید توسط مهندس طراح با توجه به نوع سازه و شرایط پروژه انتخاب شوند.
